Στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό PLoS ONE δημοσιεύτηκαν προσφάτως δύο μελέτες που αφορούν τον Γραικοπίθηκο (Graecopithecus) και έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη εξέλιξη των πρωτευόντων. Στις μελέτες αυτές συμμετείχαν ο ομότιμος καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου και ο επίκουρος καθηγητής Σωκράτης Ρουσιάκης από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, καθώς και ερευνητές από πολλές άλλες χώρες (Γερμανία, Γαλλία, Βουλγαρία, Καναδά, Αυστραλία).
Οι μελέτες βασίζονται σε ένα απολίθωμα κάτω γνάθου που είχε βρεθεί το 1944 στον Πύργο Βασιλίσσης (Ίλιον, Δυτική Αττική), που οι ερευνητές αποκάλεσαν «El Graeco», και σε έναν άνω προγόμφιο που βρέθηκε το 2007 στη Βουλγαρία. Εκτενείς γεωλογικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην Αττική και ειδικότερα στην περιοχή του Πικερμίου απέδειξαν ότι ο Γραικοπίθηκος ζούσε πριν από περίπου 7,2 εκατομμύρια έτη μαζί με ιππάρια, γαζέλες, αντιλόπες, καμηλοπαρδάλεις, ρινόκερους, ύαινες κ.ά., σε περιβάλλον σαβάνας.
Η μελέτη των απολιθωμάτων έδειξε ότι ο Γραικοπίθηκος ίσως να είναι ο αρχαιότερος μέχρι τώρα γνωστός προάνθρωπος. Η ηλικία του Γραικοπίθηκου είναι παλαιότερη από εκείνη του μέχρι σήμερα θεωρούμενου αρχαιότερου προανθρώπου, του Sahelanthropus tchadensis από το Τσαντ της Αφρικής. Υποδηλώνει ότι ο διαχωρισμός της εξελικτικής γραμμής των ανθρώπων από εκείνη των χιμπατζήδων ίσως να μην έγινε στην Αφρική όπως ευρύτερα πιστεύεται, αλλά στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Έχει ιδιαίτερη σημασία ότι το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με τοπικές αρχές προγραμματίζουν την πραγματοποίηση νέων παλαιοντολογικών ανασκαφών στην Αττική. Οι ερευνητές ευελπιστούν ότι θα βρεθούν και άλλα απολιθώματα και, γιατί όχι, νέα απολιθώματα του Γραικοπιθήκου.
Messinian age and savannah environment of the possible hominin Graecopithecus from Europe
Potential hominin affinities of Graecopithecus from the Late Miocene of Europe
Εικόνα 1: Η κάτω γνάθος του Γραικοπίθηκου από τον Πύργο Βασιλίσσης (αριστερά) και ο άνω προγόμφιος από τη Βουλγαρία (δεξιά).
