Το CIVIS δεν είναι απλά ένα ακόμα ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Το CIVIS είναι μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία στοχεύει στη δημιουργία ενός νέου τύπου Πανεπιστημίου στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Πρόκειται για το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο που θα στηρίζεται στην όσο το δυνατόν στενότερη συνεργασία μεταξύ των παραδοσιακών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Η πρώτη φάση της δημιουργίας των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων ξεκίνησε την 1η Οκτωβρίου 2019 (επίσημη ημερομηνία έναρξης), έχει πιλοτικό χαρακτήρα, χρηματοδοτείται από το Erasmus+, με σκοπό ακριβώς την πιλοτική συνεργασία των ιδρυμάτων που συναποτελούν το κάθε Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, και θα ολοκληρωθεί μέσα σε 3 χρόνια.
Το ΕΚΠΑ ως μέλος του CIVIS
Η συμμετοχή του ΕΚΠΑ στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο CIVIS είναι πολύ σημαντική τόσο για το ίδρυμά μας όσο και για την εξέλιξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα γενικότερα. Το ΕΚΠΑ, για την υλοποίηση του εν λόγω σχεδίου, έχει συστήσει ένα ιδρυματικό έργο το οποίο αφορά στο σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας (Καθηγητές, λοιπό διδακτικό προσωπικό, τους υπηρετούντες σε όλες τις υπηρεσίες και, βέβαια, τους φοιτητές όλων των κύκλων σπουδών). Στην υλοποίηση του έργου έως σήμερα εμπλέκονται άμεσα δεκαπέντε μέλη ΔΕΠ, έντεκα υπηρεσιακά στελέχη και δύο εκπρόσωποι κοινωνικών εταίρων. Η ραγδαία, όμως, ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του CIVIS και των συνεργασιών σε πολλούς τομείς και προς διάφορες κατευθύνσεις (δημιουργία θεματικών δικτύων, υποστήριξη της ανάπτυξης κοινών εκπαιδευτικών και ερευνητικών δράσεων, ανταλλαγή καλών πρακτικών, ανάπτυξη των πρώτων βάσεων δια-λειτουργικότητας των ιδρυμάτων, ανίχνευση των νομικών παραμέτρων της ενοποίησης, κινητικότητα προσωπικού και φοιτητών κλπ.) θα απαιτήσει πολύ σύντομα την εμπλοκή πολύ περισσοτέρων μελών ΔΕΠ και συνεργατών.
Για την ενημέρωση της πανεπιστημιακής κοινότητας αναρτώνται πληροφορίες στην ιστοσελίδα του ΕΚΠΑ στην ενότητα CIVIS : https://www.uoa.gr/anakoinoseis_kai_ekdiloseis/anakoinoseis/civis/ . Eπίσης, διάφορες ενημερώσεις, προσκλήσεις κλπ αναρτώνται στον κοινόχρηστο φάκελο (Announcements/CIVIS), στον οποίο κάθε μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας του ΕΚΠΑ έχει πρόσβαση μέσω της προσωπικού του λογαριασμού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του ιδρύματος. Ακόμη, κάθε Τμήμα του Πανεπιστημίου έχει ορίσει ακαδημαϊκό υπεύθυνο για το CIVIS, με σκοπό τον καλύτερο συντονισμό των δράσεων που θα αναπτυχθούν και την πληρέστερη ενημέρωση των Τμημάτων.
ΟΙ ΕΝΝΕΑ ΤΟΜΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ CIVIS
To CIVIS έχει αναπτύξει 9 Τομείς Εργασίας (Work Packages) στους οποίους συμμετέχουν ισότιμα τα οκτώ ιδρύματα-μέλη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με τον αρχικό καταμερισμό των εργασιών, κάθε ίδρυμα έχει αναλάβει τον συντονισμό ενός ή περισσοτέρων Τομέων Εργασίας (στο ΕΚΠΑ, π. χ., έχει ανατεθεί ο συντονισμός του Τομέα Εργασίας για την κινητικότητα, WP6). Οι Τομείς Εργασίας προτείνουν κοινές δράσεις και συμμετέχουν συχνά σε συναντήσεις δια ζώσης (τώρα σε συζητήσεις εξ αποστάσεως), για τα αποτελέσματα των οποίων ενημερώνονται η διοίκηση του CIVIS και των οκτώ Πανεπιστημίων. Επίσης παρακολουθούν τις εξελίξεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη συνέχεια θα γίνει σύντομη αναφορά σε καθέναν από τους τομείς αυτούς. Σε όλους τους Τομείς Εργασίας και σε όλες τις επιμέρους ομάδες εργασίας συμμετέχει το ΕΚΠΑ με εκπροσώπους του.
Οι Τομείς Eργασίας 1 και 2 αφορούν στη διοίκηση και στη διαχείριση του CIVIS. Τα όργανα διοίκησης του CIVIS είναι : α) το Πρυτανικό Συμβούλιο, (Board of Rectors),στο οποίο συμμετέχουν οι Πρυτάνεις ή εκπρόσωποι των Πρυτανικών Αρχών των οκτώ ιδρυμάτων και β) η Διοικούσα Επιτροπή, (Steering Committee), στην οποία συμμετέχουν οι Επιστημονικοί Υπεύθυνοι και οι επικεφαλής των Τομέων Εργασίας. Υπάρχουν επιμέρους ομάδες εργασίας οι οποίες αφορούν στην ανάπτυξη της Ανοικτής Πρόσβασης σε Επιστημονικά Δεδομένα (Open science) και στη νομική οντότητα (Legal entity) του CIVIS.
Ο Τομέας Eργασίας 3 με θέμα τα «Ανοικτά Εργαστήρια» σχετίζεται με την επιρροή του CIVIS σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο (CIVIS local engagement and territorial impact-Open Labs) και έχει ως στόχο την ίδρυση και την ανάπτυξη Ανοιχτών Εργαστηρίων που θα φέρουν σε επαφή τα οκτώ Πανεπιστήμια του CIVIS με τους Κοινωνικούς Εταίρους τους, μέσα από συνεργασίες που αφορούν στην εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία και οι οποίες θα ωφελήσουν τις τοπικές κοινωνίες. Το πρώτο έργο (project) του ΕΚΠΑ μέσα στο πλαίσιο των Ανοιχτών Εργαστηρίων πραγματεύεται την ανάπτυξη μουσειακών δραστηριοτήτων που θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά για ασθενείς με τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Ενδέχεται να αναπτυχθούν και άλλα έργα κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο ετών της πιλοτικής λειτουργίας του CIVIS.
Ο Τομέας Eργασίας 4 αφορά στις ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος Θεματικές Ενότητες του CIVIS (CIVIS European Hubs) και αποσκοπεί στη δημιουργία και ανάπτυξη διεπιστημονικών θεματικών ενοτήτων εκπαίδευσης και έρευνας που θα θεραπεύσουν τα εξής αντικείμενα:
- Κλίμα, περιβάλλον και ενέργεια (Climate, environment and energy)
- Κοινωνία, πολιτισμός, ιστορική κληρονομιά (Society, culture, heritage)
- Υγεία (Health)
- Ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός (Digital and technological transformation)
- Πόλεις, περιφέρειες, κινητικότητα (Cities, territories and mobilities)
Η πρώτη Θεματική Ενότητα που αναπτύχθηκε με την οργανωτική καθοδήγηση και τον συντονισμό του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, είναι αυτή που αφορά στο κλίμα, το περιβάλλον και την ενέργεια. Στο πλαίσιο αυτής της Θεματικής Ενότητας (Hub: climate, environment and energy), έγινε από το ΕΚΠΑ η πρώτη χαρτογράφηση (mapping) των μεταπτυχιακών μαθημάτων, από διαφορετικά επιστημονικά πεδία, που αφορούν στη συγκεκριμένη θεματική και συντάχθηκε ο κατάλογος των υπαρχόντων οργάνων περιβαλλοντολογικών μετρήσεων. Επίσης, μέλη ΔΕΠ του ΕΚΠΑ κατέθεσαν προτάσεις συμμετοχής στην πρώτη πρόσκληση της εν λόγω θεματικής ενότητας για κοινές εκπαιδευτικές δραστηριότητες και κοινά εκπαιδευτικά προγράμματα μεταξύ των οκτώ πανεπιστημίων, μελών του CIVIS.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η κατάθεση κοινής πρότασης από το ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο του Tübingen για την οργάνωση και τον συντονισμό της δεύτερης θεματικής ενότητας (Hub) «Κοινωνία, πολιτισμός, ιστορική κληρονομιά». Η διαδικασία είναι ανταγωνιστική και η απόφαση θα ληφθεί τον Σεπτέμβριο. Εφόσον αναλάβουμε μαζί με το Πανεπιστήμιο του Tübingen τον συντονισμό της συγκεκριμένης Θ. Ε. (Hub), θα καταστήσουμε κατά κάποιον τρόπο το ΕΚΠΑ κέντρο των σχετικών δραστηριοτήτων, θα έχουμε την ευκαιρία να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη κοινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων με τα άλλα πανεπιστήμια του CIVIS στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες και ελπίζουμε ότι θα δοθεί, επίσης, ιδιαίτερη ώθηση και στη σχετική έρευνα.
Ο Τομέας Εργασίας 5 έχει ως τίτλο «CIVIS, μια γέφυρα προς τις χώρες της Μεσογείου και της Αφρικής» (CIVIS, a bridge towards the Mediterranean and African Regions). Ξεκίνησε πρόσφατα τη λειτουργία του, συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο του Tübingen και αποσκοπεί στην ανάπτυξη συνεργασιών με χώρες της Μεσογείου και της Αφρικής.
Ο Τομέας Εργασίας 6 αφορά στην Κινητικότητα και συντονίζεται από το ΕΚΠΑ. Στόχος του είναι η ενίσχυση της κινητικότητας των φοιτητών, ακαδημαϊκών και διοικητικού προσωπικού μεταξύ των 8 Πανεπιστημίων του CIVIS, με την καλύτερη εκμετάλλευση των υφιστάμενων εργαλείων και την ανάπτυξη νέων μορφών κινητικότητας (φυσική κινητικότητα, εικονική και μεικτή κινητικότητα). Ανάμεσα στις δράσεις που σχεδίασε και συντόνισε το ΕΚΠΑ περιλαμβάνονται οι :
- Σύναψη διμερών συμφωνιών Erasmus μεταξύ των 8 Πανεπιστημίων για ανταλλαγές μεταξύ όλων των Σχολών/Τμημάτων.
- Ειδική Προκήρυξη κινητικότητας φοιτητών Erasmus+ προς τα 8 Πανεπιστήμια του
CIVIS.
- Προκήρυξη νέων μορφών σύντομης κινητικότητας (Short Term Mobility Calls), σε
συνεργασία τριών και άνω Πανεπιστημίων του CIVIS, με τη μορφή διεθνών εβδομάδων / εποχιακών σχολείων. Ήδη υποβλήθηκαν 9 συναφείς προτάσεις από συνεργαζόμενα σχήματα Πανεπιστημίων.
- Επίλυση πρακτικών προβλημάτων κινητικότητας λόγω της τρέχουσας υγειονομικής
κρίσης.
- Συλλογή δεδομένων και κατάρτιση πίνακα με τα κοινά μαθήματα που διδάσκονται στα οκτώ Πανεπιστήμια του CIVIS.
- Συντονισμός της προετοιμασίας παρουσιάσεων & βίντεο προώθησης των 8 Πανεπιστημίων και ανάρτησή τους στις ιστοσελίδες τους.
- Πρόταση δημιουργίας νέων αγγλόφωνων μαθημάτων στα οκτώ Πανεπιστήμια του CIVIS.
- Έναρξη συνεργασίας με τον Τομέα Εργασίας 7 (Εικονική Κινητικότητα) με σκοπό τη
διερεύνηση και την εφαρμογή συμπληρωματικών ή/και εναλλακτικών μορφών κινητικότητας.
Ο Τομέας Εργασίας 7 έχει ως θέμα του την αριστεία στη διδασκαλία εντός του CIVIS (CIVIS Teaching Excellence) και αποσκοπεί στην προαγωγή της αριστείας στη διδασκαλία και τη μάθηση. Tο ΕΚΠΑ συμμετέσχε σε όλες τις δράσεις που προτάθηκαν και συνέβαλε στη συλλογή στοιχείων για τη διδασκαλία στο CIVIS, χαρτογραφώντας τα ξενόγλωσσα ΠΠΣ και ΠΜΣ και τα ξενόγλωσσα μαθήματά του, καθώς και συλλέγοντας και προωθώντας πληροφορίες για τις καινοτόμες παιδαγωγικές πρακτικές και τη χρήσης της εικονικής κινητικότητας (virtual mobility).Μέσα στο πλαίσιο του συγκεκριμένου Τομέα Εργασίας, έγινε συζήτηση και ενημέρωση για τις επιπτώσεις της πανδημίας στα Πανεπιστήμια του CIVIS και γενικότερα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η όλη δράση του CIVIS αξιολογείται από τον Τομέα Εργασίας 8 που ασχολείται μετον ποιοτικό έλεγχο και την αξιολόγηση (Quality assessment and evaluation). Τα στοιχεία που προκύπτουν αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας του Τομέα Εργασίας 9, ο οποίος έχει ως θέμα τη «βιωσιμότητα και τη διάδοση των επιτευγμάτων» (Sustainability and dissemination) και ο οποίος αποσκοπεί στη διαμόρφωση της ταυτότητας του CIVIS, στην περαιτέρω ανάπτυξη και λειτουργία του και στη διάδοση και γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων του.
Επιπροσθέτως, διαθεματικές ομάδες εργασίας πραγματεύονται θέματα εκπαίδευσης και διδακτορικών σπουδών. Στόχος είναι, μετά τη χαρτογράφηση των διδακτορικών σπουδών, να προχωρήσουμε στη σύσταση κοινών διδακτορικών προγραμμάτων με τα πανεπιστήμια του CIVIS. Επίσης, λειτουργεί διαθεματική ομάδα εργασίας με σκοπό την αναζήτηση χρηματοδότησης και εταίρων για Ευρωπαϊκά προγράμματα (Transversal TF on EU Projects).
Ευρωπαϊκές προτάσεις χρηματοδότησης κινητικότητας και έρευνας με τη συμμετοχή του ΕΚΠΑ Η πρώτη πρόσκληση, για εύρεση εταίρων από τα οκτώ Πανεπιστήμια του CIVIS, στάλθηκε από τη διαθεματική ομάδα εργασίας για τα Ευρωπαϊκά προγράμματα τον Ιανουάριο του 2020. Το ΕΚΠΑ συμμετέχει αυτή τη στιγμή, ως εταίρος σε προτάσεις που κατατέθηκαν ή προετοιμάζονται προς κατάθεση, στα ακόλουθα ευρωπαϊκά προγράμματα:
- Ένα πρόγραμμα Erasmus Mundus Joint Master Degree και έξι προγράμματα Erasmus + εκ των οποίων τρία έχουν ήδη κατατεθεί. Υπό συζήτηση είναι η συμμετοχή μελών ΔΕΠ του ΕΚΠΑ και σε άλλα αντίστοιχα πρoγράμματα.
- Science with and for Society (SwafS) Horizon 2020. Η πρόταση έχει κατατεθεί. Στην περίπτωση που γίνει αποδεκτή, θα βοηθήσει την ανάπτυξη κοινής ερευνητικής στρατηγικής στα ιδρύματα του CIVIS και την καλύτερη αξιοποίηση των ερευνητικών υποδομών σε κάθε ίδρυμα.
- MSCA Individual Fellowships. Στο πλαίσιο της πρόσκλησης, μέλη ΔΕΠ του ΕΚΠΑ εξεδήλωσαν ενδιαφέρον να αναλάβουν το έργο του επόπτη μεταδιδακτορικής έρευνας. ΄Ηδη βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπόνηση 9 προτάσεων που πρόκειται να κατατεθούν τον Σεπτέμβριο. Η δράση υποστηρίχθηκε μέσω διαδικτυακού σεμιναρίου (webinar).
- MSCA-COFUND Doctoral programmes. Επίκειται η κατάθεση πρότασης συμμετοχής του ΕΚΠΑ με τίτλο CIVIS3i.
- MSCA, International Training Networks, Horizon 2020. Επίκειται η κατάθεση πρότασης συμμετοχής στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Για περισσότερες πληροφορίες για τα παραπάνω Προγράμματα μπορείτε να απευθύνεστε στον κ. Ηλία Αντωνίου (ilantoniou[at]uoa[dot]gr). Ας σημειωθεί ότι υπάρχει, επίσης, σημαντικός αριθμός συνεργασιών που αναπτύσσεται με άμεση επικοινωνία μεταξύ των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας του CIVIS.
H ένταξη του ΕΚΠΑ στο CIVIS δίνει τη δυνατότητα ανάπτυξης της κινητικότητας των μελών ΔΕΠ, του διοικητικού προσωπικού και των φοιτητών, καθώς και της ανταλλαγής καλών πρακτικών του ιδρύματός μας με 7 Ευρωπαϊκά ιδρύματα διεθνούς κύρους. Η δυνατότητα αυτή δεν κατέστη δυνατό να αξιοποιηθεί στον επιθυμητό βαθμό λόγω της πανδημίας του Κορωνοϊού. Η πανδημία, ωστόσο, αυτή ανέδειξε σε πρωταγωνιστή τη βούληση όλων των εμπλεκομένων μερών να συνεχίσουν το εγχείρημα με την ίδια αποφασιστικότητα και έφερε στο προσκήνιο εναλλακτικές μεθόδους κάλυψης των αναγκών και επίλυσης των προβλημάτων. Ταυτόχρονα ισχυροποίησε τη διάθεση συνεργασίας και δοκίμασε με επιτυχία, σε ένα πολύ πρώιμο στάδιο, τη δυνατότητα επίδειξης προσαρμοστικότητας και ευελιξίας. Η συμμετοχή στο CIVIS μας παρέχει, επίσης, άμεση ενημέρωση για τις εξελίξεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και μας δίνει τη δυνατότητα να συμμετάσχουμε στη διοργάνωση κοινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων διαφόρων επιπέδων και στην κατάθεση ερευνητικών προτάσεων. Τα θετικά αποτελέσματα της συμμετοχής μας στο CIVIS είναι ήδη συγκεκριμένα και σημαντικά. Στα επόμενα δύο χρόνια, αναμένεται ότι θα αναπτυχθούν περισσότερες και στενότερες συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα με άμεσα οφέλη για το διδακτικό, διοικητικό και τεχνικό προσωπικό, καθώς και για τους φοιτητές του ΕΚΠΑ.
Με συναδελφικούς χαιρετισμούς,
Δημήτρης Καραδήμας
Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων
και Φοιτητικής Μέριμνας
Επιστημονικός Υπεύθυνος CIVIS
