Πραγματοποιήθηκε και αυτή τη χρονιά ο καθιερωμένος εορτασμός της Εθνικής Επετείου στη Μεγάλη Αίθουσα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, που φέτος συμπληρώνει 180 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας και προσφοράς, είχε από πολύ νωρίς αρχίσει και αυτό να εορτάζει την 25η Μαρτίου. Κάθε χρονιά ο κύριος ομιλητής του εορτασμού επιλέγει να αναπτύξει το θέμα του, εστιάζοντας σε μια διαφορετική πτυχή της Παλιγγενεσίας: στρατιωτική, πολιτική, νομική, κοινωνική, θεολογική, ιστορική και άλλες πολλές, με εξόχως ενδιαφέρουσες ομιλίες από διακεκριμένους πανεπιστημιακούς, που τιμούν και αυτοί με τη σειρά τους μια σημαντική παράδοση. Με τον τρόπο αυτόν τιμάται πολύπλευρα ο Αγώνας από το πρώτο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της Χώρας.
Στην προσφώνησή του ο Πρύτανης, καθηγητής Μ.-Α. Δημόπουλος, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι «αποδίδουμε ύψιστη τιμή σε έναν Λαό, που υπερέβη τις αδυναμίες και τις μικρότητες και, παρά τις αντιξοότητες, έγραψε ιστορία, αγωνιζόμενος σκληρά για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία τού Ανθρώπου, διεκδικώντας συλλογικά θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Γι’ αυτό και το μόνο στέρεο υπόβαθρο σε αυτήν την Επανάσταση ήταν η Παιδεία και η εθνική ομοψυχία την ώρα της Επανάστασης».
Τον πανηγυρικό λόγο εκφώνησε η καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, της Φιλοσοφικής Σχολής, κυρία Όλγα Κατσιαρδή-Hering με θέμα «Έλληνες λόγιοι συνομιλούντες με τη Δύση, φωτίζοντες την Ανατολή: προς τον δρόμο της εθνικής συνείδησης και της Παιδείας».
Η κ. Κατσιαρδή-Hering ανέλυσε την επικοινωνία Ελλήνων λογίων με δυτικά κέντρα παιδείας και λογιοσύνης και τις επιδράσεις που οδήγησαν στην ανάπτυξη των πολιτισμικών σχέσεων με την Ανατολή, ανάμεσα στους Έλληνες χριστιανούς υποτελείς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η επικοινωνία αυτή αναπτύχθηκε στο πλαίσιο τριών φάσεων, α) Περί τον 15ο και αρχές του 16ου αι., β) Περί τα τέλη του 16ου και τις αρχές του 17ου και γ) Γύρω από την περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και την Ελληνική Επανάσταση, δηλαδή στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αι.
Τα επίπεδα της επικοινωνίας, σημείωσε η κυρία Κατσιαρδή-Hering, ήταν άμεσες επαφές λογίων με αντίστοιχους συνομιλητές στη Δύση, είτε μέσα από τις σπουδές σε πανεπιστήμια της Δύσης, όπως η Πάδοβα, Βιέννη, Γοττίγγη, Λειψία, Μόναχο, Χάλλε, Παρίσι, Οξφόρδη κ.ά., ο επιστολιμαίος διάλογος, η ώσμωση μέσα από την ανάγνωση, μετάφραση, έκδοση κειμένων αλλά και η παρουσία των δασκάλων, λογίων στις εστίες της ελληνικής διασποράς στην Ευρώπη, καθώς και ο ρόλος τους ως ενδιάμεσων κρίκων σε αυτή τη μακρά και μέσα από ποικίλα στάδια επικοινωνία. Ο έμμεσος και άμεσος διάλογος αλλά και αντίλογος οδήγησε και στην ανάπτυξη ελληνικών σχολείων στις οθωμανικές αλλά και βενετοκρατούμενες επαρχίες και σε δημιουργία δικτύων επαφής.
Σύμφωνα με την Καθηγήτρια Κατσιαρδή-Hering, η μετακίνηση από την Ανατολή προς τη Δύση διέκρινε την πρώτη φάση, ο επιστολιμαίος κυρίως χαρακτήρας προσετέθη στη δεύτερη φάση. Η τελευταία, και πιο κεντρική, χαρακτηρίζεται από τη διαμόρφωση αλλεπάλληλων κύκλων επικοινωνίας με κέντρα εκπαιδευτικά αλλά και με κύκλους κλασικής παιδείας στη Δύση κατά τις παραμονές της Επανάστασης. Κύριο χαρακτηριστικό της φάσης αυτής ήταν οι αλλεπάλληλες μετακινήσεις των λογίων, συχνά με την επιστροφή τους στα νεοϊδρυόμενα σχολεία των ελλαδικών περιοχών, και η διαμόρφωση εστιών λογιοσύνης και ανάπτυξης της εκπαίδευσης με αποτέλεσμα την ενίσχυση της εθνικής αυτοσυνειδησίας. Η μεγάλη επιστροφή συντελέσθηκε, σύμφωνα με την κυρία Κατσιαρδή-Hering, κατά και μετά την Επανάσταση με την ίδρυση της Ιόνιας Ακαδημίας στην Κέρκυρα και του Ελληνικού Πανεπιστημίου στην Αθήνα, του μετέπειτα Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
