Οι θρησκευτικές ρίζες του αρχαίου δράματος είναι αναμφισβήτητες, και υπεύθυνες για πολλά από τα συμβατικά στοιχεία που καθόρισαν τη δομή, το ύφος και την εμφάνισή του, με πρώτο και βασικότερο τον χορό. Η αποστολή του χορού στην τραγωδία είναι ακόμη ζήτημα συζητήσιμο και αμφισβητούμενο. Οι περισσότεροι, πάντως, υποστηρίζουν ότι ο τραγικός χορός - είναι διαφορετικά τα πράγματα για τον χορό της κωμωδίας - έχει μια διττή αποστολή: είναι και υποκριτής-αφηγητής και θεατής-κριτικός. Στέκεται, επομένως, μεταξύ του θεατή και του πρωταγωνιστή, παίρνει θέση, εκφράζει συναισθήματα, θρήνο, παράπονο, και άλλοτε ταυτίζεται με τον έναν και άλλοτε με τον άλλον. Ο χορός συχνά εκπροσωπεί την κοινή γνώμη ή ένα μέρος του λαού ή μια ομάδα ανθρώπων, συμμετέχει επιδοκιμαστικά ή αποδοκιμαστικά στη δραματική διαδικασία και στο πάθος των προσώπων, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις όπου μια τραγική μορφή στη σκηνή ερμηνεύεται αποκλειστικά από τον χορό, όπως λ.χ. η Κασσάνδρα στον Αγαμέμονα του Αισχύλου.
Ο τραγικός χορός εκφράζεται με τρία μέσα, τον στίχο, το τραγούδι και τον λατρευτικό χορό. Ωστόσο, δύο από αυτά, η μουσική που συνόδευε τα χορικά και ο θρησκευτικός χορός, έχουν σχεδόν χαθεί, και η απώλειά τους προξενεί μεγάλα προβλήματα στις σύγχρονες παραστάσεις των αρχαίων δραμάτων. Είναι βέβαιο, όμως, ότι ο χορός - είτε σαν σύνολο, είτε χωρισμένος σε ημιχόρια - τραγουδούσε «εν χορώ», άδοντας δηλαδή όλα τα μέλη μαζί τα χορικά του. Το ομαδικό τραγούδι συνιστά κάτι φυσικό και εντυπωσιακό όταν είναι σωστό και πειθαρχημένο. Αντιθέτως, η ομαδική «απαγγελία» στην οποία ασκούν οι σύγχρονοι σκηνοθέτες τον χορό είναι κάτι αφύσικο, που καταστρέφει το λυρισμό των στίχων και εμποδίζει τους ακροατές να κατανοήσουν τα υψηλά τους νοήματα, καθώς δεν γίνονται αντιληπτά τα λόγια. Εξάλλου, το μοίρασμα του χορικού σε μέρη και η επιμέρους απαγγελία, θυσιάζει τη μεγαλοπρέπεια μιας κοινής μουσικής απαγγελίας, ενώ η προσθήκη σύγχρονης μουσικής αλλοιώνει την ατμόσφαιρα του αρχαίου μύθου. Το αρχαίο χορικό άσμα, με τη βαθιά συναισθηματική του επίδραση στα βασικά σημεία της πλοκής του μύθου όπου εισάγεται, δεν μπορεί σήμερα να αντικατασταθεί με εύκολες, δήθεν καινοτόμες, ή ανεδαφικές εναλλακτικές λύσεις.
Υπάρχουν και άλλα προβλήματα στην σύγχρονη παράσταση του αρχαίου δράματος. Είναι σαφές, λόγου χάριν, ότι και κινησιολογικά πρέπει να υπάρχει μια προσαρμογή των χορευτών, ώστε να είναι η κίνησή τους ανάλογη με το φύλλο, την ηλικία και την ιδιότητα του χορού. Οι έντονοι λατρευτικοί χοροί που ζωντάνευαν την αρχαία τραγωδία, σε πολλές περιπτώσεις θα έκαναν σήμερα παράδοξη εντύπωση για έναν χορό σεβαστών γερόντων, όπως π.χ. αυτοί της Αντιγόνης ή του Οιδίποδος Τυράννου, ενώ θα ταίριαζαν σ’ έναν χορό που αποτελείται από νέους άνδρες, όπως π.χ. ο χορός των Σαλαμινίων ναυτών στον Αίαντα του Σοφοκλή. Αναμφισβήτητα, όμως ένα σημαντικό μέρος από τη συναισθηματική δύναμη της αρχαίας τραγωδίας επήγαζε από τους λατρευτικούς χορούς. Ο χορός αποτελούσε το σπουδαιότερο και το επισημότερο μέσον με το οποίο εκφραζόταν στις αρχαίες τραγωδίες η λατρεία και ο σεβασμός προς τους θεούς. Η έλλειψη κάθε λατρευτικού χορού και η αντικατάστασή του με κινήσεις χωρίς κάποιο θρησκευτικό περιεχόμενο, και συχνά χωρίς καλλιτεχνική αξία, αφαιρεί απ’ την αρχαία ελληνική τραγωδία το τρίτο και συναισθηματικά εντονότερο πεδίο επάνω στο οποίο κινείται, τον λατρευτικό χορό. Κι αυτό το τρίτο και κορυφαίο στάδιο χάνεται ολότελα στις σύγχρονες αναβιώσεις του αρχαίου δράματος. Είναι φυσικό η πραγματική θρησκευτική έξαρση να μην επιτυγχάνεται στις σύγχρονες παραστάσεις και αυτό να τις μειώνει αισθητικά, αλλά και ηθικά, προξενώντας πλήγμα στο ήθος τους. Χρειάζεται, επομένως, σεβασμός στην προσέγγιση του αρχαίου δράματος σήμερα, και ουσιαστική θεατρική παιδεία, ώστε οι νεώτερες σκηνοθεσίες να μη παραμερίζουν τον παραδοσιακό, μεγαλοπρεπή ρυθμό της αρχαίας τραγωδίας, βάζοντας στη θέση του ανούσια στοιχεία του σύγχρονου ρεαλιστικού θεάτρου.
Πρόγραμμα
